به گزارش ستاد خبری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نمایشگاه کتاب می‌تواند فرصت ارتباط با ناشران دیگر کشورها را فراهم کند و مخاطبان کتاب‌های ایرانی را در خارج از مرزها توسعه دهد، این بخشی از جریان دیپلماسی فرهنگی است که با برگزاری نمایشگاه کتاب می‌توان به توسعه آن توجه جدی داشت.
کتاب زبانی گویا در انتقال مفاهیم و اندیشه‌هاست. نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به عنوان رویدادی بزرگ و ارزشمند از ابعاد مختلف قابل ارزیابی است و به باور بسیاری از کارشناسان، دیپماسی فرهنگی می‌تواند از مسیر نمایشگاه کتاب رونق قابل توجهی داشته باشد. با کتاب می‌توان از مرزها گذر کرد و اندیشه‌ها را به اشتراک گذاشت. در گفت‌وگو با احمد نادری عضو فراکسیون دیپلماسی فرهنگی مجلس رابطه میان نمایشگاه کتاب تهران و توسعه دیپلماسی فرهنگی را بررسی کردیم. وی درباره نقش نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در توسعه دیپلماسی فرهنگی گفت: نمایشگاه کتاب تهران، یکی از دستاوردهای بی‌نظیر و قابل توجهی است که بعد از انقلاب اسلامی به وجود آمد و روز به روز سیر تکاملی خود را طی کرد. این نمایشگاه به خوبی توانست جایگاه خود را در تقویم ایرانیان پیدا کند و هم در حوزه عمومی و هم در حوزه تخصصی پیشرفت‌های زیادی را به دست آورد.
وی افزود: نمایشگاه کتاب تهران از اموری است که در طی این سال‌ها توانسته جنبه ملی پیدا و سهم خود را در ساخت فرهنگی و حتی سیاسی کشور ادا کند. اما به همان میزان که این نمایشگاه در عرصه ملی موفقیت به دست آورده، در عرصه بین‌المللی کاستی‌هایی داشته است. به تعبیری چنین رویداد بزرگی در هر کشوری می‌تواند فرصت بسیار مناسبی برای فعالیت موثر در عرصه بین‌المللی باشد، اما از این ظرفیت تاکنون به خوبی بهره گرفته نشده است. ساختار و محتوای این نمایشگاه که با فرهنگ و هویت ملی نیز پیوند خورده، یکی دیگر از جنبه‌هایی است که ضرورت بین‌المللی شدن آن را گوشزد می‌کند.
نادری در ادامه پیشنهادهای خود برای پررنگ‌تر کردن نقش بین‌المللی نمایشگاه کتاب تهران را به این شرح معرفی کرد: اولین قدم این است که رویکرد جدیدی به نمایشگاه کتاب افزوده شود و کتاب به عنوان سفیر فرهنگی ایران معرفی گردد. نقش کتاب در ایجاد تبادل فرهنگی میان فرهنگ‌ها و آیین‌های مختلف نقشی انکارناشدنی است. بر این اساس نمایشگاه کتاب در چند جبهه می‌تواند گسترش پیدا کند. اولین حوزه، دیپلماسی فعال برای دعوت از نهادها، سازمان‌ها، اشخاص، سفرا و رایزنان فرهنگی کشورها جهت حضور در این نمایشگاه است و تدارک برنامه ویژه برای آنها علاوه بر صرف بازدید، باید در دستور کار نمایشگاه قرار گیرد.
وی اضافه کرد: همچنین به حوزه ترجمه معکوس، یعنی ترجمه از فارسی به زبان‌های دیگر باید بهای بیشتری داده و زمینه‌های رشد آن فراهم شود. نمایشگاه کتاب می‌تواند ضمن تقدیر از مترجمان برتر این حوزه، مشوق‌هایی برای ترجمه برخی آثار مهم و ارزشمند داخلی به زبان‌های دیگر تعریف کند و با رایزنی‌ها و تبلیغات هوشمندانه حوزه ترجمه از فارسی را گسترش دهد. محور سوم توجه به ابعاد دیگر مسئله کتاب است. کتاب تنها چیزی برای خواندن نیست، بلکه فرصتی برای معرفی فرهنگ و هنر و تمدن هر کشوری نیز به شمار می‌رود. نمایشگاه کتاب باید بتواند این ظرفیت‌های ناشناخته کتاب را نیز فعال کند. مثلاً کتاب نقش مهمی در خنثی‌کردن ایران‌هراسی در جهان دارد و تصویر مردم جهان از ایران را واقعی خواهد کرد. همچنین کتاب می‌تواند به توسعه گردشگری و جذب توریست کمک کند و در این خصوص لازم است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برنامه‌ریزی مشترک و فعالی انجام دهند.
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که کتاب در شکل‌دهی روابط سیاسی و ژئوپلتیک نیز نقش مهمی ایفا می‌کند و بر بستر کتاب و گفت‌وگوی فرهنگی میان ملت‌ها، بسیاری از تنش‌ها می‌تواند کاهش یابد، گفت: معرفی فعلی از ایران در جهان به عنوان یکی از راه‌های دفع ایران‌هراسی عمدتا بر محور معرفی تمدن، دین و تاریخ تمرکز دارد، به واسطه کتاب می‌توان این ابعاد را گسترش داد و حوزه‌های دیگر مثل آیین‌ها و رسوم، هنرها، جاذبه‌های طبیعی، موسیقی و حتی صنعت را نیز در آن گنجاند که تاکنون مغفول باقی مانده است.
نادری در ادامه در پاسخ به این سوال که فراکسیون دیپلماسی فرهنگی مجلس تا چه میزان می‌تواند زمینه تقنینی دیپلماسی فرهنگی با استفاده از ظرفیت نمایشگاه کتاب را هموار کند، گفت: یکی از محور‌های مهم فراکسیون فرهنگی مجلس فعلی توجه به دیپلماسی فرهنگی بوده است، مسئله‌ای که در طول این سال‌ها به آن توجه نشده است و لذا قوانین خوبی متناسب آن وجود ندارد. توسعه قوانین در این حوزه نه تنها امری لازم، بلکه ضرورتی دارای فوریت است، منتها این امر نیازمند تغییر رویکرد در حوزه فرهنگی از یک امر ایستا، به یک مولفه قدرت نرم و زمینه‌ای پویا برای گسترش و توسعه فرهنگی در جهان است که چنین تغییر رویکردی همچون بسیاری از تغییرات رویکردی دیگر، بسیار پیچیده است، چرا که تغییر ذهنیت‌های شکل‌گرفته همواره امری دشوار بوده است. مجلس فعلی تا حدودی تلاش کرده است که این ذهنیت‌ها را تغییر دهد و نقش دیپلماسی فرهنگی به عنوان مولفه قدرت نرم جمهوری اسلامی را جا بیندازد. حال فرصت خوبی است که با این رویکرد جدید قوانین در این حوزه بازنگری شده و با سرعت به‌روزرسانی شود تا پیشرفت این امر در کشور تسهیل شود. قطعاً در این بازنگری‌ها نمایشگاه کتاب جایگاه ویژه‌ای خواهد داشت.
